۲۵ دسامبر، چهل و یکمین سالروز درگذشت چارلی چاپلین

۲۵ دسامبر، سالگرد درگذشت نابغه سینما، چارلی چاپلین

چارلی چاپلین در فیلم کودک

چارلی چاپلین - دوران کودکی

چارلز اسپنسر چاپلین، با نام هنری چارلی چاپلین در سال ۱۸۸۹ در خانواده‌یی هنرمند در لندن به دنیا آمد. چارلی چاپلین بعدها لقب «سر» گرفت و «سر چارلز چاپلین» شد، اما دوستدارانش ترجیح می‌دادند او را با نام هنریش یعنی چارلی چاپلین مطرح کنند.

چارلی چاپلین پسر خواننده آواز، چارلس چاپلین و همسر شهانا هیل (هانا هیل) خواننده و بازیگر تئاتر بود. به همین دلیل او از همان ابتدای زندگی به هنر علاقه‌مند شد. در چنین خانواده‌یی، چارلی چاپلین شعر خواندن را قبل از حرف زدن و رقص را قبل از راه رفتن آموخت. 

چارلی چاپلین ۱۲سال بیشتر نداشت که پدرش در سن۳۷سالگی درگذشت. مادرش که از بیماریهای زیادی رنج می‌برد، دیگر توان نگهداری کودکانش را نداشت. به همین خاطر چارلی چاپلین همراه برادرش سیدنی به یک یتیم‌خانه منتقل شدند.
اروپا در آن زمان با مشکلات زیادی هم‌چون جنگ، بحران، رکود بزرگ اقتصادی، موج بیکاری و سربرآوردن دیکتاتورهای بزرگ دست و پنجه نرم می‌کرد.

این نابغه سینما پس از توفیق آثارش ، یک کمپانی تهیه فیلم ایجاد کرد که در سال ۱۹۲۸ با شرکت چند تن از هنرپیشگان معروف بصورت کمپانی عظیم «یونایتد آرتیستز» درآمد . با تولد سینمای ناطق ، هالیوود دچار بحران بزرگی شد و بسیاری از هنرمندان معروف در مدت کمی افول کردند. اما چاپلین تسلیم نشد .

او تصمیم گرفت همچنان فیلم صامت بسازد. استدلال او این بود که اساس کار او پانتومیم (بازی بدون کلام) است .معروفیت چاپلین باعث شد که او با بسیاری از شخصیت های بزرگ زمان خود چون گاندی، انیشتین و برنارد شاو ملاقات کند و مورد ستایش آنان قرار گیرد.

  چاپلین در کنار گاندی و همسرش لندن سال 1931

 چاپلین در کنار ماری پیکفورد، بازیگر، داگلاس فیربانکز، بازیگر و دیوید وارد گریفیث، یکی از بنیانگذاران سینما هالیوود سال 1919

چارلی چاپلین در کنار برنارد شاو نویسنده انگلیسی

چارلی چاپلین درآغاز دهه ۵۰ به همراه گروهی بزرگ از روشنفکران و هنرمندان از آمریکا اخراج شد و در سوئیس اقامت گزید. او فقط یکبار در اواخر عمر برای دریافت اسکار افتخاری به آمریکا بازگشت. چاپلین به داشتن افکار دست چپی متهم بود و در دوران «مک کارتیسم» مغضوب واقع شد و تا مدت ها حق ورود به آمریکا را نداشت.

چارلی چاپلین و ”ولگرد کوچکی“

اولین باری که شخصیت ولگرد یعنی همان شخصیتی که چارلی چاپلین به آن شناخته می‌شود متولد شد در فیلم «ولگرد» بود. شخصیت ولگرد با حرکات خنده‌دار و طنز نیشدار، با کلاه لبه‌دار و یک شلوار گشاد و یک عصا در دست به سرعت شهرت یافت و معروف شد. چارلی چاپلین در دوران هنری خود در بیش از ۷۰ فیلم با این شخصیت به ایفای نقش پرداخت. این شخصیت را خود او به وجود آورده بود اما به‌زودی به‌عنوان تمثیلی از مردم محروم حیاتی مستقل یافت. ولگرد، نمودی بود از طبقه محروم آن زمان که خود چارلی چاپلین نیز برخاسته از همین طبقه بود. ولگرد دارای تمام خصوصیات آنها بود، زبر و زرنگ، برخی اوقات کمی خشونت‌گرا، و زحمتکش ولی همواره دچار مشکلات و زیر فشار چرخ دنده‌های جاری اجتماع، از پلیس تا افراد ناباب، بیکاری، بی‌خانمانی و آرزوهای ساده انسانی که برای محرومان محال می‌نماید. کاراکتر چارلی چاپلین ولگرد شخصیتی ملموس بود که می‌شد او را در جامعه یافت. اشتیاق بی‌پایان ولگرد برای یافتن غذا، خانه، سرپناه و… که شباهت زیادی به زندگی دوران کودکی خود چارلی چاپلین داشت. این زندگی برای میلیونها نفر امثال خودش در آن دوران آشنا بود. به همین دلیل، شخصیت او دوست‌داشتنی و برای بینندگان جذاب بود. 

چارلی چاپلین – فیلم‌ها

چارلی چاپلین به‌عنوان بازیگر، کارگردان، تهیه کننده و آهنگساز فیلم، یکی از خلاق‌ترین هنرمندان تاریخ سینما است.

اولین فیلمی که چارلی چاپلین را با شخصیت معروف ولگرد مطرح کرد، «زندگی سگی» نام داشت. او در همان اول به خوبی دریافت که کمدی پانتومیم، با بازی‌کردن موزیکالهایی که او به‌صورت معمول در صحنه تئاتر بازی کرده بود تفاوتهای بسیاری دارند.
چارلی چاپلین در کمتر از ۳سال به یکی از معروفترین شخصیتهای هنری جهان تبدیل شد. از معروفترین فیلمهای چارلی چاپلین فیلم ”کودک ”در سال ۱۹۲۱ است. این فیلم شاهکاری بود که در آن چارلی چاپلین دست در دست کودکی خودش در خیابانها قدم می‌زند. از دیگر فیلمهای معروف او ”مسافر ”در سال ۱۹۲۳ و ”جویندگان طلا“ در سال ۱۹۲۵ است. در فیلم ”جویندگان طلا“، چارلی چاپلین به‌دلیل کمبود غذا به یک پوتین کهنه برای خوردن روی می‌آورد. چارلی چاپلین بعد از چند مشکل خانوادگی فیلم «سیرک» را ساخت. با همین فیلم بود که چارلی چاپلین در اولین مراسم اهدای جوایز آکادمی در سال ۱۹۲۸، به‌عنوان بازیگر، کارگردان و تهیه کننده این فیلم جایزه اسکار دریافت کرد.
فیلمهای ”سیرک“ در سال ۱۹۲۸، و ”روشناییهای شهر ”در سال ۱۹۳۱، ساخته شدند. فیلم «روشناییهای شهر» اولین فیلم غیرصامت چارلی چاپلین به‌شمار می‌رود. در این فیلم اگر‌ چه به شیوه فیلمهای ناطق گفتگو نبود اما از صداهای صحنه همراه با موزیک استفاده شده بود. او درباره پیدایش سینمای ناطق گفت: «آنها با اینکار قدیمی‌ترین هنر جهان را، که هنر پانتومیم است، ویران می‌کنند، آنها، زیبایی باشکوه سکوت را ویران می‌کنند».
چاپلین در فیلم «عصر جدید» در سال ۱۹۳۶، مثل همیشه به مشکلات آن دوره مردم معمول طبقات متوسط که زیر چرخ دنده‌های مناسبات جهان در حال صنعتی شدن له می‌شوند پرداخت.

چارلی چاپلین - شروع جنگ

چارلی چاپلین در شروع جنگ، زندگی جدیدی را آغاز کرد. او همواره فردی واقعگرا بود، به مسائل سیاسی روز نیز توجه داشت. حوادث آن زمان در اروپا او را به فکر ساختن فیلم دیکتاتور بزرگ انداخت. وجه اشتراک ظاهری زیادی بین آدولف هیتلر و ولگرد کوچک وجود داشت وچه کسی بهتر از چارلی چاپلین می‌توانست شخصیت هیتلر را به سخره بگیرد. 

چارلی چاپلین علیه هیتلر

چارلی چاپلین در این فیلم هیتلر را به‌عنوان یک شخص مخوف، خود رأی با عقده خود بزرگ بینی می‌دید و مصمم بود که دیدگاه خود را به مردم جهان نشان دهد. در فیلم «دیکتاتور بزرگ»، اولین بار چارلی چاپلین با کمدینهای معاصر خود بازی ‌کرد. در یکی از معروفترین صحنه‌های فیلم، دیکتاتور بزرگ، کره زمین را به بازی می‌گیرد، معنی سیاسی این صحنه کاملاً مشخص بود.
چارلی چاپلین فیلم دیکتاتور بزرگ را در سال ۱۹۴۰ کارگردانی کرد و خودش هم در آن فیلم در نقش آدولف هیتلر بازی کرد. چارلی چاپلین بعدها به طنز گفته بود که او این فیلم را در انتقام از هیتلر به‌خاطر این‌که سبیل او را دزدیده، به تصویر کشیده است.
این فیلم در سراسر جهان غوغایی به‌پاکرد. در حالی‌که جنگ در حساسترین روزهای خود به‌سر می‌برد فیلم دیکتاتور بزرگ چارلی چاپلین در لندن در دسامبر۱۹۴۰ بر روی پرده‌ها آمد. این فیلم علاوه بر ارزش سیاسی آن بعد از جنگ هم همواره به‌خاطر ارزش هنری خلاقانه‌اش به‌عنوان یکی از بزرگترین شاهکارهای سینما مورد توجه قرار داشت. 

او در باره حرص قدرت‌طلبی گفته بود: «تنها زمانی به قدرت نیاز است که قصد انجام کار مضری باشد، در غیر این صورت عشق برای انجام هر کاری کافیست».

چارلی چاپلین و پاولت گودارد در فیلم دیکتاتور بزرگ

چارلی چاپلین - جلوتر از زمان 

در فیلم «سلطانی در نیویورک» چارلی چاپلین نگاهی منتقدانه به جامعه آمریکای آن روز دارد و با لحنی تند به کمیته کنگره و برخی دیگر از موضوعات آن زمان حمله می‌کند. در این فیلم او نقش یک پادشاه اروپایی را دارد که در تبعید به‌سر می‌برد.

چارلی چاپلین - آخرین فیلم

آخرین فیلم آمریکایی چارلی چاپلین به نام «لایم لایت بازتابی بود از دنیای موزیکالی که وی در آن بزرگ شده بود. چارلی چاپلین در این فیلم نقش «کالورو» Calvero، یک دلقک شکست خورده را بازی می‌کرد. او این شخصیت را با یادآوری پدرش که در سن جوانی درگذشته بود به عهده گرفته بود. نقش زن در این فیلم که زنی زحمتکش، آرام و بیمار بود، نیز خاطراتی از مادرش را تداعی می‌کرد. در آن زمان سانسور در هالیوود در جریان بود و چارلی چاپلین که همواره دیدگاه مترقی خود را در فیلمهایش نمایش می‌داد، اکنون مورد حمله جریان معروف به مک کارتی قرار گرفته و از طرف مطبوعات و کمیته کنگره تحت فشار قرار بود و در همین رابطه مورد بازجویی اف.بی.آی قرار گرفت. چارلی چاپلین در این زمان ۶۰ساله بود. 

چارلی چاپلین - بازگشت به اروپا

چارلی چاپلین تن به اختناق دوران مک کارتی نداد. او تصمیم گرفت در سال ۱۹۵۲ همراه با خانواده‌اش به انگلستان بازگردد. او می‌دانست که دیگر امکان بازگشت به آمریکا را نخواهد داشت و به همین خاطر همزمان با ترک هالیوود، بازگشت او به آمریکا ممنوع اعلام شد. اما مردم انگلستان از او استقبال گرمی به‌عمل آوردند. بعد از آن چارلی چاپلین به‌همراه خانواده‌اش به سوئیس رفت و تا پایان عمرش در این کشور زندگی کرد.
چاپلین در این سالیان جوایزی را به‌خاطر کارهای ارزشمندش دریافت کرد.

چارلی چاپلین - بازگشت پیروزمند به آمریکا

چارلی چاپلین نهایتاً بعد از ۲۰سال دوری از آمریکا یعنی در سال ۱۹۷۲ به‌دعوت جامعه هنرمندان سینمای آمریکا به آمریکا بازگشت. این دعوت نوعی عذرخواهی جامعه آمریکا از اخراج چاپلین از این کشور تلقی شد. چاپلین در این سفر مورد توجه مردم و منتقدان سینمایی قرار گرفت و به پاس قدردانی از زحماتی که در عرصه سینما کشیده بود جایزه آکادمی را برای یک عمر فعالیت سینمایی دریافت کرد و نام او برای همیشه در صفحه تاریخ سینما به‌عنوان یکی از بزرگترین کمدینهای سینما به ثبت رسید. چارلی چاپلین این نابغه کمدین، بعد از سالها فعالیتهای سیاسی و هنری در عرصه سینما نهایتاً در زمستان ۱۹۷۷ در سن ۸۸سالگی درگذشت.
چارلی چاپلین به‌رغم زندگی سختی که پشت سر گذاشته بود، تأثیر به‌سزایی در زندگی دیگران در اوایل قرن بیستم داشت. او توانسته بود بیش از هر کس دیگر با به خنده واداشتن افراد، نگرش آنان را نیز به زندگی تغییر دهد و آنها را درباره وضعیت آن‌روز جامعه به فکر وا دارد. او خود گفته بود: «وقتی زندگی صد دلیل برای گریه کردن به شما نشان می‌دهد، شما هزار دلیل برای خندیدن به آن نشان دهید».

چارلی چاپلین – نابغه و خلاق

بدون شک چارلی چاپلین یگانه و مهم‌ترین هنرمند تاریخ و خارق‌العاده‌ترین نماد دنیای سینما است. او نه تنها باعث تغییر تصاویر سینما شد، بلکه جامعه‌شناسی و دستور زبان آن را هم تغییر داد. به همین دلیل چاپلین به عنوان یکی از پیشگامان و یکی از با نفوذترین چهره‌ها در اوایل قرن بیستم در نظر گرفته می‌شود. او به خاطر خنداندن میلیون‌ها نفر در تمام دنیا در مجله تایم در میان ۱۰۰ چهره تأثیرگذار قرن بیستم قرار گرفت.

چاپلین و مارلون براندو در پشت صحنه فیلم کنتسی از هنگ‌کنگ، اولین و آخرین فیلم رنگی چاپلین 1967

قسمتی از آخرین نامه چارلی چاپلین به دخترش جرالدین لی چاپلین

«من دلقک پیری بیش نیستم… من با آن شلوار گشاد پاره پاره رقصیدم… من طعم گرسنگی راچشیده‌ام. من درد بی خانمانی را کشیده‌ام و از این ها بیشتر، رنج حقارت آن دلقک دوره گرد را که اقیانوسی از غرور در دلش موج می زند، اما سکه صدقه رهگذر خودخواهی آن را می خشکاند، احساس کرده ام… من زمانی دراز در سیرک زیسته ام وهمیشه هر لحظه به خاطر بند بازانی که از ریسمانی بس نازک راه می‌روند نگران بوده ام… اما مردمان روی زمین استوار، بیشتر از بند بازان روی ریسمان نا استوار سقوط می کنند…» 

چارلی چاپلین و خانواده اش

چارلی چاپلین – آخرین کلام

مهربان باش، به هر کس که می‌رسی، لبخند بزن،

تو نمی‌دانی در درون آدم‌ها چه می‌گذرد،

شاید لبخندت برایشان مانند گنجی ارزشمند باشد،

و آنها بسیار به آن لبخند محتاج باشند…

Posted in: تاریخ جهان,چارلی چاپلین